اندیمشک نوین: اندیمشک در ۴ آذر ۱۳۶۵ طولانی‌ترین بمباران هوایی تاریخ دفاع مقدس را تجربه کرد؛ ۵۴ جنگنده دشمن در ۱۶۵ دقیقه آتش و خون بر این شهر باریدند، اما مردم اندیمشک با ایستادگی مثال‌زدنی، حماسه‌ای ماندگار در دل تاریخ ساختند.
اندیمشک، شهری با موقعیت استراتژیک، در چهارم آذر ۱۳۶۵ طولانی‌ترین بمباران تاریخ جنگ‌های معاصر را تجربه کرد. این حمله هوایی گسترده که به مدت یک ساعت و ۴۵ دقیقه ادامه داشت، بخشی از نقشه دشمن برای فلج کردن مسیرهای پشتیبانی جنگ و ایجاد ترس در میان مردم بود. آن روز اندیمشک به آسمانی از آتش و زمینی از خون تبدیل شد، اما ایستادگی مردم این شهر، آن را به نمادی از مقاومت تبدیل کرد.
چرا اندیمشک هدف قرار گرفت؟
اندیمشک به دلیل قرار داشتن در مسیر راه‌آهن شمال-جنوب، تأمین‌کننده سوخت و تجهیزات جنگی، و هم‌جواری با پایگاه‌های نظامی کلیدی همچون دوکوهه و پایگاه چهارم شکاری دزفول، برای دشمن یک هدف ایده‌آل بود. این شهر نقش محوری در انتقال نیروها و تجهیزات به مناطق عملیاتی داشت و تخریب آن می‌توانست خطوط پشتیبانی جبهه‌های جنگ را مختل کند.این بمباران با مشارکت ۵۴ فروند جنگنده عراقی و حملات متوالی به مناطق مختلف شهر و پادگان‌های اطراف انجام شد. جنگنده‌ها به صورت رفت‌وبرگشت، اندیمشک را بمباران کردند؛ گویی آسمان به اتوبانی برای عبور هواپیماهای دشمن تبدیل شده بود. چنین حمله‌ای، هم از لحاظ مدت‌زمان و هم تعداد هواپیماهای درگیر، در تاریخ جنگ‌های منطقه بی‌سابقه بود.
مقاومت زیر آتش
با وجود این حمله وحشیانه، مردم اندیمشک میدان را خالی نکردند. آن‌ها نه‌تنها ایستادگی کردند، بلکه دو روز پس از حمله، پیکر شهدا را با شعار “جنگ جنگ تا پیروزی” تشییع کردند. این مقاومت، پیام روشنی برای دشمن داشت: مردم اندیمشک هرگز تسلیم نخواهند شد.یکی از اهداف اصلی این حمله، متوقف کردن اعزام نیروهای سپاه محمد (ص) از طریق راه‌آهن بود. اما تلاش نیروهای داخلی باعث شد تنها چند ساعت پس از بمباران، فعالیت راه‌آهن از سر گرفته شود و قطارها دوباره نیروها و تجهیزات را به جبهه منتقل کنند. این اقدام، دشمن را در رسیدن به اهدافش ناکام گذاشت.
بیش از ۳۰۰ شهید…
بیش از ۳۰۰ شهید و ۷۰۰ مجروح حاصل این بمباران بود که در میان آن‌ها، مردم عادی، رزمندگان و حتی خانواده‌هایی که در خانه‌هایشان پناه گرفته بودند، حضور داشتند. مناطق مسکونی، ایستگاه راه‌آهن، پادگان‌ها و دیگر زیرساخت‌های حیاتی شهر هدف حمله قرار گرفتند. تنها در ایستگاه راه‌آهن، ۱۶ کارمند به شهادت رسیدند و بسیاری از خانواده‌ها نیز همگی یکجا جان باختند.مرتضی طیبی، از رزمندگان حاضر در آن روز، می‌گوید: “ما در پادگان کرخه بودیم که آژیر قرمز به صدا درآمد. ابتدا حملات را جدی نگرفتیم، اما بمباران ادامه یافت و شهر به شدت آسیب دید. وقتی روز بعد به اندیمشک رسیدیم، شهری ویران و داغدار دیدیم. خیابان‌ها پر از صدای قرآن و عزاداری بود و تکه‌های بدن شهدا هنوز در نقاط مختلف شهر پیدا می‌شد.”
چرا پدافند هوایی مؤثر نبود؟
نیروهای پدافند هوایی ایران به دلیل گستردگی حملات دشمن در نقاط مختلف کشور و استفاده عراق از جنگنده‌های مدرن و رادارگریز، توان مقابله مؤثری نداشتند. تنها یک جنگنده دشمن سرنگون شد که خلبان آن اسیر گردید.بمباران چهارم آذر، اثرات روانی عمیقی بر مردم اندیمشک گذاشت. بسیاری از بازماندگان این حادثه هنوز از یادآوری آن روزها دچار اندوه می‌شوند. اما این حادثه در کنار تلخی‌اش، روحیه مقاومت و همبستگی مردم را نیز تقویت کرد.
چرا این واقعه گمنام ماند؟
یکی از دلایل گمنامی این حادثه، محرمانه بودن اطلاعات آن در زمان جنگ بود. علاوه بر این، پراکندگی شهدای این واقعه در سراسر کشور، ثبت و مستندسازی آمار شهدا و مجروحان را دشوارتر کرد. با این حال، تلاش‌های محققان جنگ پرده از ابعاد این حادثه تلخ برداشته است.روایت‌ها از آن روز تلخ نشان می‌دهد که برخی خانواده‌ها برای نجات جان خود به خارج از شهر فرار کردند، اما حتی در جاده‌ها نیز از حملات هوایی دشمن در امان نبودند. یکی از خانواده‌ها در مسیر سد دز هدف قرار گرفتند و کودک خردسال‌شان در آغوش مادر به شهادت رسید.
صدای مقاومت در سخنان امام
حضرت امام خمینی (ره) در واکنش به این واقعه فرمودند: “این مردم اندیمشک هستند که زیر بمباران، شعار جنگ جنگ تا پیروزی سر می‌دهند.” این سخن، به‌خوبی روحیه مقاومتی را که در دل مردم اندیمشک جاری بود، منعکس می‌کند.واقعه چهارم آذر ۱۳۶۵ تنها یک حمله هوایی نبود؛ بلکه یادگاری است از حماسه‌ای که مردمی عادی در برابر تهاجم وحشیانه دشمن رقم زدند. این روز، سندی بر ایستادگی و مقاومت مردمانی است که در سخت‌ترین شرایط نیز شجاعت خود را از دست ندادند.بمباران چهارم آذر اندیمشک، اگرچه زخمی عمیق بر پیکره این شهر برجای گذاشت، اما روحیه‌ای وصف‌ناپذیر از مقاومت و ایستادگی را نیز در دل مردم ایران حک کرد. یاد و خاطره شهدای آن روز، همچنان در تاریخ این سرزمین زنده است.
